Orthodontie is de specialisatie binnen de tandheelkunde die zich toelegt op de behandeling van de onregelmatige stand van tanden en kaken, en dit zowel bij kinderen als bij volwassenen; m.a.w. de orthodontist is de specialist als het gaat om rechte tanden, een mooie lach en een goed functionerend gebit.

De orthodontist heeft als taak ervoor te zorgen dat het gebit er mooi uitziet dwz dat de tanden van de boven-en ondertandboog netjes in een rij staan en dat de tanden ook goed in elkaar passen. Er kan plaatsgebrek zijn waardoor de tanden over elkaar doorbreken maar er kan ook te veel ruimte aanwezig zijn waardoor er spleetjes zijn tussen de tanden. Soms komt het voor dat kinderen te veel tanden hebben dwz meer dan 32 tanden of het tegengestelde: tanden tekort.

Niet alleen de tandstand maar ook de positie van de kaken kan fout zijn. Zo kan de onderkaak te veel naar voren staan of te veel naar achter. Dan passen de tanden niet goed in elkaar en kunnen er problemen zijn met het praten en het kauwen.

Er bestaat geen tijdslimiet op een orthodontische behandeling. Bepaalde afwijkingen kunnen wel alleen bij het groeiende kind gecorrigeerd worden, maar vele orthodontische problemen zijn ook bij volwassenen perfect behandelbaar.
Het is een fout idee te denken dat de wisseling voltooid moet zijn, alvorens een orthodontische behandeling kan worden uitgevoerd.
Vaak kan een vroege begeleiding van groei en tandontwikkeling eventuele problemen tot een minimum beperken.

De eerste tandjes breken door rond 6 maand. Rond de leeftijd van 2,5 jaar is het melkgebit met 20 tanden volledig. Rond de leeftijd van 6 jaar krijg je je eerste definitieve tanden. Dit zijn de eerste kiezen die doorbreken achter je melktanden. Tegelijkertijd beginnen de voorste melktanden te wisselen. Daarna krijg je achteraan nog kiezen bij en wisselen de melktanden aan de zijkant. Bij de meeste kinderen is de wisseling ten einde rond de leeftijd van 13 jaar. Dan heb je 28 definitieve tanden. De wijsheidstanden breken pas door op volwassen leeftijd als ze plaats hebben. Je kan dus maximaal 32 tanden hebben.

Het melkgebit moet goed verzorgd worden. De melktanden zorgen ervoor dat er voldoende plaats wordt gehouden voor de definitieve tanden. Als je melktand voortijdig verloren gaat, heb je kans dat er niet voldoende plaats is voor je nieuwe tand. Daarom is het van heel groot belang om je tanden goed te verzorgen.
Vanaf dat de eerste melktand doorbreekt, moet er gepoetst worden met tandenborstel en tandpasta en dit liefst 2 keer per dag. Het is nodig om 2 keer per jaar naar de tandarts te gaan om te controleren dat je geen gaatjes hebt. Beter scheve tanden die gezond zijn dan rechte tanden die gaatjes hebben. Het dragen van beugels bemoeilijkt trouwens het tanden poetsen.

Ook slechte gewoontes kunnen je tanden scheef duwen, zoals duimzuigen of nagelbijten. De tandarts zal aanraden om deze slechte gewoontes te stoppen als de melktanden beginnen te wisselen.

• Je moet geen verwijsbrief hebben van de tandarts om de orthodontist te raadplegen. Je mag op eigen initiatief komen.
• Je moet niet volledig gewisseld zijn om een orthodontische behandeling te laten uitvoeren. In tegendeel, de groei van het kind is zeker zo belangrijk als de gebitsontwikkeling om te bepalen wanneer het beste tijdstip is om te gaan behandelen. Als de kaakpositie moet gewijzigd worden, dan kan dit met orthodontische beugels zolang het kind in de groeifase zit. Als de patient geen groei meer vertoont, is een operatieve kaakcorrectie nodig om een juiste kaakpositie te bekomen.
• In België hebben jongeren die vóór hun vijftiende verjaardag bij het ziekenfonds een aanvraag indienen voor een orthodontische behandeling, recht op terugbetaling. De meeste ziekenfondsen voorzien bovenop de wettelijke terugbetaling nog een bijkomende premie. Informeer U hierover bij uw ziekenfonds en hou je 15 verjaardag zeker in het oog.
• Ben je bijna 15, maar wil of kan je nu nog geen behandeling aanvatten, dan wordt voor het ziekenfonds een aanvraag ten bewarende titel opgemaakt, die recht geeft op tussenkomst tot en met de leeftijd van 21 jaar.

Vaak is het je eigen tandarts die opmerkt dat je tanden en kaken niet goed staan. Hij zal je doorverwijzen, maar het is natuurlijk ook mogelijk dat je op eigen initiatief aanklopt. Tijdens het eerste bezoek zal de orthodontist het gebit en het gezicht goed bekijken en aandachtig luisteren naar de wensen van de patiënt. Tijdens dit bezoek wordt er uiteraard niet direct een beugel geplaatst! De orthodontist zal u informeren over de mogelijkheden die er zijn, de eventuele noodzaak tot behandelen bespreken en aangeven wanneer de behandeling het best kan beginnen.

Na afloop van dit eerste gesprek kan een tweede afspraak gemaakt worden voor een “uitgebreid onderzoek”. Soms adviseert de orthodontist dat het beter is nog even te wachten. Het kan ook zijn dat in overleg wordt besloten dat een behandeling niet nodig of niet zinvol is.

Wanneer je een beugel nodig hebt, zal voorgesteld worden om een “uitgebreid onderzoek” te laten uitvoeren. Deze informatie bestaat uit het nemen van:

• röntgenfoto’s



• kleurfoto’s van het gelaat en het gebit

• afdrukken van het gebit om gebitsmodellen te vervaardigen.

Aan de hand van alle bekomen informatie wordt een behandelingsplan opgemaakt. In een gesprek wordt verteld waarom een behandeling nodig is en hoe die zou verlopen. Er wordt meegedeeld met welke orthodontische beugels er zou gewerkt worden en waarom. De duur alsook de kostprijs van de orthodontische behandeling wordt besproken.

Door de samenstelling van de patiëntengroep, die grotendeels uit kinderen bestaat, kunnen wij slechts beperkt rekening houden met de schooltijden. Praktisch gezien betekent dit dat volgende afspraken steeds tijdens de schooluren worden ingepland :

• eerste consultaties
• verzamelen records voor opmaken behandelingsplan
• bespreking van het orthodontisch onderzoek met zijn resultaten
• afdrukken ter vervaardiging van orthodontische beugels
• plaatsing en afname apparatuur
• herstellen van apparatuur
• 1 op 2 van de maandelijkse controles

Hoewel deze richtlijnen op het eerste zicht voor U, als patiënt, misschien wat lastig en onpraktisch overkomen, zullen zij rechtstreeks toch de kwaliteit van uw behandeling ten goede komen. Op deze manier kan voor elke patiënt de noodzakelijke tijd worden vrijgemaakt om de behandeling op een zo efficiënt mogelijke manier te laten verlopen.

Afspraken buiten de schooluren, die zonder te verwittigen, niet worden nagekomen, moeten tijdens de schooltijd worden ingehaald.

Opgelet: blijf nooit langer dan 3 maanden afwezig tijdens de actieve orthodontische behandeling, zoniet weigert het ziekenfonds elke verdere terugbetaling.

Tijdens de orthodontische behandeling is het ook aangewezen halfjaarlijks bij uw tandarts op controle te gaan.

Plaatapparatuur

Dit is een plastic plaatje waarin veertjes, schroefjes en ankertjes ingebouwd zijn. De uitneembare beugel moet steeds worden gedragen en mag enkel worden uitgenomen na iedere maaltijd voor het poetsen. Dit kan met een tandenborstel en wat tandpasta. Mocht er kalkaanslag komen op je beugel, dan leg je de beugel even in water (geen warm water!) en een druppeltje azijn. Je kan ook pastilletjes gebruiken van bij de apotheker. Zeker nadien terug opfrissen met tandpasta want azijn smaakt slecht. Het is natuurlijk evident dat je je tanden na iedere maaltijd ook grondig blijft poetsen!

Het dragen van een uitneembare beugel is in het begin wat lastig: je ondervindt wat ongemak bij het eten en het spreken. Het is dan heel belangrijk van vol te houden en je beugel niet uit te laten. Je tanden kunnen wat gevoelig zijn en zelfs het gevoel geven van “los” te komen staan. Dat is normaal.

Mocht je in de loop van de behandeling last krijgen omdat je beugel tegen je tandvlees aandrukt, dan laat je je beugel uit en bel je voor een afspraak. Dit geldt natuurlijk ook voor als je beugel stuk is.

Functionele apparatuur

Deze uitneembare beugel (bijtblok) dient om een verkeerde kaakstand te corrigeren en bestaat uit een gedeelte voor de bovenkaak en een gedeelte voor de onderkaak. De onderkaak wordt in een voorwaartse stand gebracht tov de bovenkaak wat in het begin vreemd aanvoelt. Je moet niet denken dat dit de beoogde stand is van je onderkaak. De beugel kan niet constant worden gedragen en daarom wordt je onderkaak meer naar voren geplaatst in de beugel dan dat nodig is. Maak je geen zorgen over je profiel! Deze beugel (activator genoemd) werkt alleen als je nog in je groeifase zit, dus draag hem véél! Op volwassen leeftijd kan de kaakstand enkel operatief worden gecorrigeerd.

In principe moet dit apparaat dag en nacht worden gedragen. De beugel wordt wel uitgehaald om te poetsen, eten, drinken, en sporten. Het dragen van deze uitneembare beugel is in het begin wat lastig: je ondervindt wat ongemak bij het spreken Het is dan ook heel belangrijk om vol te houden en de beugel niet uit te laten. De eerste dagen tot weken kan het zijn dat de beugel ’s nachts onbewust wordt uitgenomen. Dat komt omdat je er nog niet aan gewend bent. Veel dragen overdag voorkomt dat je ’s morgens opstaat en dat het apparaat naast je in bed ligt.

Als je ’s morgens opstaat, dan kuis je je beugel met een tandenborstel en tandpasta. Mocht er kalkaanslag komen op je beugel, dan leg je de beugel even in water (geen warm water!) en een druppeltje azijn. Je kan ook pastilletjes gebruiken van bij de apotheker. Zeker nadien terug opfrissen met tandpasta want azijn smaakt slecht. Het is natuurlijk evident dat je je tanden na iedere maaltijd ook grondig blijft poetsen!

Mocht je in de loop van de behandeling last krijgen omdat je beugel tegen je tandvlees aandrukt, dan mag je ons opbellen om langs te komen. In het begin ga je van alles voelen: je tanden zijn ook gevoelig, het is even wennen. Gun je ook die tijd. Om de 6 tal weken kom je langs op controle en wordt de beugel bijgewerkt.

Buitenbeugel

De buitenbeugel is een uitneembare beugel die bestaat uit een metalen boog, die in de mond in buisjes wordt geschoven. Deze buisjes zitten vast op ringetjes die aangebracht worden rond de eerste grote kiezen. Door het dragen van een elastiekje in de hals en/of een petje op je hoofd kan je je kiezen naar achter verplaatsen.

Deze uitneembare beugel wordt gebruikt om de boven-en onderkaak juist op elkaar aan te passen en/of om plaats te maken in de boventandboog. De buitenbeugel kan in combinatie gedragen worden met andere orthodontische beugels zoals activator/ plaatapparatuur en vaste apparatuur. De buitenbeugel wordt zoveel mogelijk gedragen (min 14 uur/dag) dwz na schooltijd en gedurende de nacht. Hoe meer de beugel wordt gedragen, hoe korter de behandelingsduur.
Sporten en ravotten met je beugel aan mag niet!!!
Wanneer er aan de elastiek in de hals zou worden getrokken en deze los zou springen dan kan de buitenbeugel terecht komen in de ogen met alle gevolgen vandien. In het begin kan de buitenbeugel wat last geven: verhoogde gevoeligheid thv de kiezen. Je voelt dat de kiezen worden losgewrikt. Maak je geen zorgen, de kiezen kunnen hierdoor niet uitvallen.

De bandjes op de kiezen moeten goed mee worden gepoetst zoals alle tanden. De nekelastiek kan worden gewassen op 30°. De binnenbeugel moet niet specifiek worden gereinigd. Mocht er kalkaanslag komen, dan leg je de beugel even in water en azijn om te ontkalken. Mochten de haakjes aan de buitenkant van de bandjes gaan irriteren, dan kan je er “was” op leggen.

Vaste Apparatuur of blokjes (brackets)

Dit zijn vierkante plaatjes (brackets) die geheel pijnloos op de tanden worden vastgekleefd en waarin een gleufje zit. In die gleufjes passen draden die vastgezet worden. Die draden oefenen kracht uit op de tanden en kunnen zo de tanden verplaatsen. Meestal worden de metalen brackets gebruikt. Omdat volwassenen nu ook vaak opteren voor een orthodontische correctie, kan er bij hen ceramische brackets worden geplaatst. Deze brackets zijn veel minder opvallend maar wel duurder.

Na het plaatsen van de vaste apparatuur, kunnen de tanden wat gevoelig zijn. De tong en wangen kunnen ook wat geïrriteerd geraken. Gebruik dan de “was” die je mee hebt gekregen bij de plaatsing om je mond te laten wennen aan de vaste beugel.

De blokjes kunnen loskomen en de draden kunnen vervormen als er te grote krachten worden aangewend. Vermijd dus harde en kleverige dingen. Een appel, rauwe wortelen, reep chocolade moet je in stukken snijden. Vermijd nootjes, hard, kleverig snoep, stokbrood! Let er ook op om niet op je balpen of nagels te bijten.

Mocht een bracket lossen, dan blijft die meestal aan de draad vastzitten. Mocht de bracket toch loskomen, dan houd je hem zeker bij en breng je deze mee om terug vast te laten zetten. Dit geldt ook voor een losgekomen band. Mocht de draad uitsteken dan kan je jezelf meestal behelpen met een nagelkniptangetje waarmee je de draad afknipt of je legt er wat “was” op. Om de vijftal weken wordt de draad vernieuwd of aangespannen. Je tanden voelen dan weer wat gevoelig aan.

Bij het afhalen van de apparatuur wordt een speciaal tangetje gebruikt die het composiet=kleefpasta doorklieft. De resterende lijm wordt zorgvuldig verwijderd van het glazuur.

Wat het poetsen betreft, dit moet zeer nauwkeurig gebeuren: elektrisch of manueel met behulp van speciale fijne borsteltjes. Door de slotjes en de banden blijft het voedsel gemakkelijker op je tanden kleven. De natuurlijke reiniging van de lippen en wangen valt trouwens weg. Er moet gepoetst worden na elke maaltijd waarbij er vooral goed moet gelet worden op de zone “tussen de bracket en het tandvlees”. Mocht er onvoldoende gepoetst worden, dan geraakt het tandvlees ontstoken en gaat het bloeden. Er ontstaan dan ook ontkalkingsvlekken. Op de plaats waar de bracket kleeft, kan de tand niet worden aangetast. Soms is het nuttig om de plaque visueel te laten zien. Door op een gekleurd pastille te kauwen, kleurt je mond. Met water spoel je de kleurstof weg. De aanwezige plaque wordt zichtbaar. Je kan deze wegpoetsen.

De vaste blokjes zorgen ervoor dat de tanden mooi recht komen te staan. Naast de esthetiek is het uiteraard ook belangrijk dat de tanden goed op elkaar gaan passen. Dit is noodzakelijk voor een goed functioneren van het gebit alsook voor het behoud van het bekomen resultaat op lange termijn. Hiervoor zijn tijdens de behandeling vaak elastieken nodig die boven- met de onderbeugel verbinden zodat de tanden naar de juiste plaats geleid kunnen worden.

Enkele richtlijnen zijn:

• Draag de elastieken altijd op de juiste manier volgens de instructie van de orthodontist.
• Vervang ze regelmatig (normaal 1/24u) om hun elasticiteit op peil te houden.
• Indien je de elastieken om één of andere reden niet kunt dragen, raadpleeg dan je orthodontist voor verdere instructie.

Vaste expansiebeugel

Een sutuurexpansie beugel verbreedt de bovenkaak. Deze beugel wordt vastgezet in de bovenkaak. Over het gehemelte loopt dan een metalen constructie met een schroef die aangedraaid kan worden. Het opendraaien gebeurt 1/dag gedurende een bepaalde periode. Je gaat hierdoor een spleet krijgen tussen je voorste tanden. Maak je echter geen zorgen want die ruimte wordt nadien weer volledig gesloten.

Na het plaatsen van de vaste expansiebeugel, ondervind je de eerste dagen wat last met spreken en eten. Je zal zien dat je vlug went aan je beugel!
Na iedere maaltijd poets je grondig je tanden alsook de vaste beugel.
Je krijgt een “solo borsteltje” mee om de etensresten van tussen je beugel weg te halen.

Herbst apparatuur

Dit is een vaste beugel die bestaat uit banden die geplaatst worden thv de boven-en ondertanden . Op de banden staan knopjes waaraan staven worden vastgeklikt zodat de onderkaak in een meer voorwaartse stand komt te staan. Deze vaste beugel wordt ongeveer een 9 tal maanden gedragen om de kaakrelatie te corrigeren. Na het plaatsen van deze beugel, ondervind je de eerste dagen wat last met spreken en eten. Je zal zien dat je vlug went aan je beugel! Let wel op dat je je mond niet te ver opent (vb. bij het geeuwen en roepen) omdat de staven anders kunnen loskomen, wat zeer vervelend is. Mocht dit toch gebeuren, dan bel je naar de praktijk of in het weekend en feestdagen naar het spoednummer 070/222 088. Ook voor deze beugel geldt dat er na iedere maaltijd grondig wordt gepoetst: zowel je tanden als je beugel. Je krijgt een “solo borsteltje” mee om de etensresten van tussen je beugel weg te halen.

Orthodontisch implantaat

Een nieuwe toepassing binnen de orthodontie is het orthodontisch implantaat. Door het bevestigen van een klein schroefje in de kaak is het mogelijk om tanden te verplaatsen zonder dat er reactiekrachten plaatsvinden op de andere tanden. Dit kan erg handig zijn als bepaalde tanden moeten worden verplaatst en anderen juist niet.

Vaste spalkdraden

Na de actieve behandelingsfase volgt de retentiefase. Meestal bestaat de retentieapparatuur uit vaste spalkdraadjes die met composiet achter de frontelementen wordt gekleefd in boven-en ondertandboog. Deze spalken geven de tanden de steun die ze nodig hebben om in de rechte positie te blijven staan. Iedereen veroudert en het spierevenwicht verandert dwz druk van lip en tong verandert. Als je de tandstand wil behouden, moet je het draadje levenslang behouden. Het is heel belangrijk om goed te poetsen over de spalkdraad heen. Tussen de tanden moet er ook nog worden gereinigd ”flossen“. Dit kan met speciale flosdraad waarbij die draad tussen de fronttanden onder de spalkdraad wordt gestoken. Als de ruimtes tussen de tanden iets groter zijn, kunnen deze gereinigd worden met extra fijne borsteltjes of tandenstokers.

Het is verboden op je nagels, pennen, potloden te bijten!! Harde voedingswaren zoals stokbrood moet je in stukken snijden. Als je spalk los zit, moet er direct een afspraak gemaakt worden om deze weer vast te zetten. Als je spalk los zit, kunnen de tanden zich verplaatsen en bestaat de kans dat de spalk stuk gaat. Ook als je denkt dat er een verandering optreedt in de stand van je tanden moet je even een afspraak maken om dit na te laten kijken. Deze spalken kunnen eventueel uitgehaald worden op vraag van de tandarts als er een gaatje moet worden verzorgd. Even bellen en een afspraak maken. Haal de spalkdraad er zelf nooit uit of laat er nooit een stukje afknippen. Er moet dan een nieuwe spalkdraad geplaatst worden, wat leidt tot extra kosten.

Uitneembare retentieplaat

In de bovenkaak kan soms geopteerd worden voor het dragen van een uitneembare retentiebeugel. De orthodontist bepaalt het aantal uren dat de retentiebeugel gedragen moet worden. Over het algemeen kan de beugel in de loop van de tijd steeds minder worden gedragen. Hoe lang je de retentiebeugel moet dragen hangt af van de stabiliteit van je tanden. Je kan dit ook zelf voelen: als je bij het inzetten van de beugel een spanning op je tanden voelt dan betekent dit dat je tanden nog steeds de neiging hebben om een andere positie in te nemen.

De retentiebeugel wordt gereinigd met water en wat tandpasta.